НАСЫЯТ

* * *

Жеке адамдын да, коомдун да турмушу ар дайым ар түркүн маанидеги, багыттагы проблемаларды, карама-каршылыктарды, кыйынчылыктарды жеңүү менен байланышкан. Ал эми каршылыктарды жеңүү – тарыхтын алга жылышын түшүндүрөт. Турмуштун закондорун өздөштүрүү, өзүн-өзү жеңүү менен адам тарых дөңгөлөгүн айлантып жана өзүнө-өзү: “Жашоонун мааниси эмнеде?” – деген суроону ар дайым берип келген. Адамдын өзү менен бирге жаралган бул суроого, албетте, так кесе айтылган жооп жок. Ар түрдүү доорлордо ар түрдүү адамдар бул суроого ар түрдүүчө жооп берүүгө аракеттенген. Мүмкүн, алгачкы жомок, миф, анан бүткүл профессионалдык адабият, бүткүл искусство мына ушул аракеттен улам жаралгандыр, анткени, чын-чынына келгенде булардын бардыгы адамдын дүйнөнү таануу, өзүн-өзү өздөштүрүү жолундагы түбөлүктүү аракети болуп эсептелет. Мына ушул процесстин жана жогорудагы суроого жооп издөө далалатынын өзү турмуш сыяктуу эле, түпсүз жана учсуз.

* * *

Изденүү – бул улуттук традицияларды биздин жалпы идеяларыбызга үндөшүп турган рухий байлыктар аркылуу чыгармачылык менен байытуу. Изденүүлөр жекече жүрөт, бирок анын табылгалары жалпыга таандык.

Мына ушул үчүн жашап, ушул үчүн жараткың келет.

* * *

Жазуучу – өз доорунун күзгүсү. Өзүбүздөн мурдагыларды урматтоо менен, биз ар доор өзүнүн эстетикалык талаптарын алдыга коёрун унутпашыбыз зарыл. Мезгилдин духун – адамдын, коомдун абалын сезе билип, жылыштарды туура чагылдыра алган жаңы критерийлер менен өлчөөгө жетишүү маанилүү. Анткени, биз азыр жыйырманчы кылымдын акыркы чейрегинде – бардык революциялык жана прогрессивдүү нерселердин интеграцияланышын, ошону менен эле бирге дүйнөдөгү карама-каршы күчтөрдүн болуп көрбөгөндөй уюлдашуусунун доорунда жашап жатабыз. Ошон үчүн биз чыгармачылыктын проблемаларына кандайдыр башкача деңгээлдерден карашыбыз милдет. Биздин адабияттагы жаңы тенденциялар жөнүндө айтканда, аны жалпы дүйнөлүк процесске байланыштырбай өзүнчө бөлүп кароо ылайыксыз.

* * *

Бүгүнкү күндө, менимче, биздин ар бирибиз интеллектуалдык жактан өскүлөң болушубуз бөтөнчө зарыл. Эгер 20-30-жылдардагы жазуучу ар кандай художникке зарыл керек болгон фундаменталдык билимдерге дайыма эле эгедер боло бербеген болсо, азыркы күндө, менимче, анын билими болуп көрбөгөндөй көп кырдуу эстетикалык жана философиялык жактан сабаттуу болушу милдет. Бул таланттын калыптанышынын зарыл шарты.

“Кыргыз туусу” (“Кыргыз гезиттер айылы”), 21.04.2009-ж.

* * *

Өзүмдүн адабий практикама таянып, адам инсаны азыркы художниктердин чыгармачылыгынын негизги объектиси бойдон кала берерин бекемдемекмин. Ал эми инсанга кайрылып жана ал аркылуу сүрөткер бардык адамдар менен баарлашууга умтулаары – бул башка кеп. Эгер, ал чыныгы сүрөткер экени чын болсо, өзү маданий жана этникалык жактан байланышып турган белгилүү гана регионалдык чөйрөнүн турмушуна эмес, бүткүл адамзаттын турмушуна кийлигишет. Коом турмушу – бул тарыхый, нравалык жана көркөмдүк факторлордун татаал тутумдашуусу. Ошон үчүн биздин аң-сезимдин орбитасына эмне таандык болсо, ошонун баары жөнүндө адамдарга айтуу зарыл.

* * *

Жүрөгү, бүткүл руханы адамга жана адам даргөйүндөгү асыл ойлорго, күйүткө жана сүйүүгө толуп-ташып турганда гана художник адамзатка кызмат кыла алат. Биз бүгүн классик деп атагандар тарабынан иштелип чыккан, өздөрүндө искусствонун милдетин жана маңызын камтып турган түшүнүктөрдү өздөрүнүн чыныгы маанилерине ээ кылуу зарыл.

Бизден мурдагылар бүгүнкү адабият менен искусстводогу замандаш-калемдештерибизге караганда кыйла жигердүү жана масштабдуу ой жүгүртүшкөнүн моюнга алууга тийишпиз. Бирок моюнга алуу бизди өз милдетибизди аткаруудан кутултпайт.

Дагы кайталайм: биз өз милдетибизди өзүбүз аткарууга тийишпиз, биз үчүн эч ким жасабайт. Бүгүнкү дүйнө кайдан экендигин, биз өзүбүз кимдер экенибизди аңдап, түшүнө билүү – демек, ошол сонун дүйнөнүн байкоочулары эле болбостон, анын жаратуучулары да болуу дегендикти билдирет. Бул – демек, адам рухуна катышы бар деген эч нерсе менен салыштырылгыс сезимди өз жүрөгүнөн өткөрүү дегендик. Себеби, түзүү, жаратуу процессине өз үлүшүн кошуу – ошол процесстен өзүнүн ордун ээлөө менен барабар.